[Tartışma] Yazım Doğrusu

Berkay dedi ki:

Tabii, belli bir ölçüde katılıyorum ben de buna. TDK bu konuda tutarsızlık gösteriyor ama. Kayyum neden kayyım oldu mesela, herkes ilk şekliyle kullanıyor.

Genişletmek için tıkla ...

Kayyım mı oldu D inanılmaz...

twei dedi ki:

galat ı meşhur lugat ı fasihten evladır

Genişletmek için tıkla ...

Çok güzel bir sözmüş. Biraz araştırınca Latince'de de buna benzer bir söz buldum : "communis error facit jus ". Anlamı toplumun yanlışının hukuk doğuracağıymış.

Berkay dedi ki:

Bildiğim kadarıyla doğrusu unvan, o kadar sık ünvan şeklinde kullanılıyor ki o şekilde değiştirmişler. Kayyum kelimesi içinse tam tersini yapmışlar ama. @BlackMask ne düşünüyorsun bu konuda?

Genişletmek için tıkla ...

Tosbağa'ya unvan ve ünvan konusunda yazdığımın aynısını yazayım. Ünvan ve unvan meselesi birçok aktarım sözlüğünde problemli olan sözcük. Ayın harfi u ve ü okuması mümkün olduğu için eski kaynaklarda sözcük iki şekliyle geçtiği görülüyor. Bizde de konuşma diline göre uyarlanmış, sanırım.

Kayyum ve kayyım meselesi yukarıdaki örnekten daha farklı sistemde işlemişler görülüyor, dediğin doğru bence. TDK'nin uygulamasında 'kayyum' ve 'kayyumluk' hâlâ geçmekte ve "kayyım" ve "kayyımlık" tanımlamasıyla yönlendirmekte. Unvan ve ünvan durumu böyle değil, uygulamada sadece 'ünvan' sözcüğü var.

Kayyım ve kayyum üzerine düşüncemi soruyorsan -umarım, doğru anladım- yanlış telaffuzla 'kayyum' ortaya çıktığını, Arapçada sözcüğün 'kayyim' olarak dayanmasından 'kayyım' doğru olduğunu düşünüyorum. Elimdeki iki sözlükte sözcükle ilgili yazılanları da aktarayım:

• Ferit Devellioğlu'nun Osmanlıca - Türkçe Ansiklopedik Lûgat adlı eserinde sözcük "kayyım قیم kıyām'dan 1. Câmi hademesi, kayyum. 2. Mütevellim" şeklindedir.
• Şemseddin Sami'nin Kamus-ı Türkî'sinde sözcük "kayyim (قَیِّم) Ar. (kıyâm'dan) Galat-ı fâhiş olarak zebanzedi: kayyûm.) Camii-şerif hizmetçisin" şeklinde geçmekte. Yani Sami'nin demek istediği kayyum hâli, büyük hata ile kullanılması yaygınlaşmış şeklidir.

Bu arada iki sözlükte de kayyum "kayyûm" olarak "Allah" anlamında yer alır. Sami yine bu maddede "kayyim yerine kayyum kullanımının telâffuz-ı âmiyanesi galat-ı fâhiş" olduğunu belirtti.

Yorumu sana bırakıyorum.

Arcturus dedi ki:

Kayyım mı oldu D inanılmaz...


Çok güzel bir sözmüş. Biraz araştırınca Latince'de de buna benzer bir söz buldum : "communis error facit jus ". Anlamı toplumun yanlışının hukuk doğuracağıymış.

Genişletmek için tıkla ...

tam karşılığı yanlış olmuyor ama neyse, elbette yeterli gerekçe, akla yatkınlık ve uygulanabilirliği varsa normlaşır. gerçi akla yatkınlık bi gereklilik değil akla yalınlık daha faydacı ve işlevsel çünkü her dönem akla yatkın olan değişir. dilin değişmemesi de insan aleyhine olur keza insan aracılığıyla dil konuşur demiş bir feylozof, tam öyle demese de ima etmiştir slkfldkg

Haberin doğruluğuna henüz bakamadım ama çoğu sayfada geçtiği için burada da paylaşıyorum.

Dün Türk Dil Kurumunun ve onun çatı kurumu olan Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Kurumunun web sitelerinde yayımlanan son haberleri ve duyuruları inceledim. Güncel Yazım Kılavuzu'nda yer alan kurallara göre içeriklerdeki bazı hatalı yazımları aşağıda paylaşıyorum.

Duyuru: 2025 Mart Dönemi Proje Duyurusu

Yanlış Yazım: Bilimsel Araştırma ve Çeviri Yönergesinde
Doğru Yazım: Bilimsel Araştırma ve Çeviri Yönergesi'nde
İlgili 1. Kural: Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, genelge adlarının her kelimesi büyük harfle başlar.
İlgili 2. Kural: Belli bir kanun, tüzük, yönetmelik kastedildiğinde büyük harfle yazılan kanun, tüzük, yönetmelik sözlerinin ek alması durumunda kesme işareti kullanılır.

Yanlış Yazım: ... her yıl Mart ve Eylül aylarında olmak üzere yılda iki kez...
Doğru Yazım: ... her yıl mart ve eylül aylarında olmak üzere yılda iki kez...
İlgili Kural: Belirli bir tarihi belirtmeyen ay ve gün adları küçük harfle başlar.


Haber: “Konuşma Dili Olarak Türkçe Çalıştayı”nın İkincisi Ankara’da Yapıldı.

Yanlış Yazım: ... yer aldıklarını belirterek, ortak alfabenin...
Doğru Yazım: ... yer aldıklarını belirterek ortak alfabenin...
İlgili Kural: Metin içinde zarf-fiil eki almış kelimelerden sonra virgül konmaz.


Haber: 21.Yüzyılda Dünya Sorunları Karşısında Felsefe Kongresi Düzenlendi

Bu haberde toplam 19 yazım yanlışı var, hepsini tek tek yazmayacağım. Bunun yanı sıra anlatım bozukluğu olan 2 cümle gördüm. Evlere şenlik.

Sayısal eğitim almama rağmen yazım kuralları küçüklüğümden beri hassas olduğum bir konu oldu. Ek gelir olması için geçmişte 8 sene kadar dergi redaktörlüğü de yaptım, getirisi matah bir şey olmasa da çalıştığım çevrede bana epey itibar kazandırdı. Normal kazancım iyi olduğu için artık bu işi yapmıyorum ama kuralları benimseyerek öğrendiğim için unutmuyorum. Öte yandan asla yazım yanlışı yapmadığımı veya yapmayacağımı iddia etmiyorum tabii, hatta bazı kuralların saçmalığından ötürü bilinçli olarak yanlış yazmayı istediğim zamanlar oluyor. Açıkçası doğrudan bu işin içinde çalışmış biri olarak benim inandığım şey şu: Türkçeyi öğrenmeye çalışan yabancıları bir kenara bırakalım; kendi insanımızın bile bu kuralları öğrenememesinin sebebi, kurallara ilişkin istisnai durumların çok fazla miktarda olması ve ne yazık ki bu istisnaların azaltılmasına yönelik çalışma yapılmaması. Bunun o kadar kolay bir iş olmadığının bilincindeyim elbette, geçmiş yıllarda TDK personeli arasından sadece Kurumun mevzuatında bulunan yazım yanlışlarına bile itiraz edip bunları bir şekilde düzelttirmek isteyenler olmuştur belki ama bürokratik süreçlerden dolayı bu tip girişimlerin olumlu sonuçlanması gerçekten çok zor. Buna rağmen milyonlarca insana rehberlik etmesi gereken kurumların bünyesinde görev yapan personelin böyle yanlışlar yapma lüksü olmadığı görüşündeyim. Kaldı ki onlar bile Yazım Kılavuzu'ndaki kuralları yeterince öğrenemiyorsa "Yanlış ya da eksik yaptığımız bir şey mi var?" diye kafa yorulması gerekir. Yazım Kılavuzu'nda "Uyarı" olarak yer verilen istisnalar arasında çelişkiye neden olanların sayısı gerçekten çok fazla, bunların azaltılmasına yönelik çalışma yürütülmesi elzem. Bu kadar yazıdan sonra fark edilmiştir ama gene de yazayım, dilimizi gerçekten çok seviyorum.

İlgili Kural: Metin içinde zarf-fiil eki almış kelimelerden sonra virgül konmaz. Bu kural tam olarak doğru değil her zarf-fiilden sonra virgül gelmez diye bir kural yok, sadece yükleme en yakın olana virgül konmaz.
Ancak yemekte bir karara varıp, arkadaşına dikkatli dikkatli bakarak konuştu. Burada varıptan sonra virgül gelebilir.

Eksi’de yazım yanlışımı düzelten adama sadece engel yazıp engellemiştim, adam çok feci içerlemiş ve arkadaşına olayı söyleyip onun aracılığıyla bana upuzun paragraf yazı iletmişti . Hakaret falan ediyordu.

Kurohige dedi ki:

İlgili Kural: Metin içinde zarf-fiil eki almış kelimelerden sonra virgül konmaz. Bu kural tam olarak doğru değil her zarf-fiilden sonra virgül gelmez diye bir kural yok, sadece yükleme en yakın olana virgül konmaz.
Ancak yemekte bir karara varıp, arkadaşına dikkatli dikkatli bakarak konuştu. Burada varıptan sonra virgül gelebilir.

Genişletmek için tıkla ...

Yazdığın cümlede virgül kullanabilmenin sebebi şu kurala dayanıyor: Virgül, metin içinde art arda gelen zarf-fiil eki almış kelimelerden sonra konur. Yani virgül işaretinin en temel görevinden ötürü orada virgül kullanabiliyorsun: Virgül, birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur. Benim paylaştığım kural, cümle içerisinde tek göreve sahip zarf-fiil kelimeleri için konulmuş. Yükleme uzaklık ya da yakınlıkla hiçbir ilgisi yok, kurduğun cümlede 2. fiilimsi olan "bakarak" kelimesi olmasaydı "varıp" kelimesinden sonra virgül koyman yanlış olurdu bu kurala göre.

İyi denemeydi ama olmamış.