Umibozu, Japon folklorunda yer alan bir yōkai türüdür. "Deniz rahibi" anlamına gelen bu varlık, denizlerde yaşayan gizemli bir ruh veya canavar olarak bilinir. Genellikle denizcilerin korkulu rüyası olan Umibozu, sakin sularda aniden ortaya çıkarak fırtınalar yaratır ve gemileri batırır. Farklı kaynaklarda çeşitli isimlerle anılır, örneğin Umi Nyūdō (deniz keşişi) veya Umi Hōshi (deniz rahibi). Bu varlık, Japon mitolojisinin deniz temalı efsanelerinde önemli bir yer tutar ve genellikle intikamcı bir ruh olarak tasvir edilir.
Görünüm
Umibozu'nun görünümü, genellikle omuzlardan yukarısı görülebilecek şekilde insansı bir şekildedir. Dev bir kafa şeklinde tasvir edilir; kel, yuvarlak bir başı vardır ve cildi mürekkep gibi siyah renktedir. Gözleri büyük ve yuvarlaktır. Boyutları değişkenlik gösterir: Bazı tanıklara göre bir gemiden biraz büyükken, diğerlerinde o kadar devasa ki sadece yüzü suyun üstünde görünür. Bazı varyasyonlarda yılan benzeri bir vücuda sahip olduğu söylenir, bazılarında ise hayaletimsi bir formu vardır. Diğer betimlemelerde tüylü, timsah ağızlı veya kuyruklu olarak anlatılır. Genel olarak Budist rahiplerin kel başını andıran silueti nedeniyle "deniz rahibi" adını alır.
Umibozu, sakin gecelerde aniden denizden yükselir ve hava koşullarını fırtınaya çevirir. Gemilere saldırır; bazen tek bir darbeyle gövdeyi parçalar, bazen de yavaş yavaş batırır. Denizcilerden bir varil veya kepçe ister; bunu aldıktan sonra gemiyi suyla doldurarak batırır. Kurtulmanın yolu, dibini çıkardığınız bir varil vermek ve onu kandırmaktır. Bazı efsanelerde "Ben korkunç muyum?" diye sorar; doğru cevap vermezseniz gemiyi yok eder. Şekil değiştirerek güzel kadınlara dönüşüp insanları yüzme yarışına davet eder ve derinlere sürükleyerek boğar. Kara üzerinde de üç günlüğüne çıkıp çocukları kaçırabilir. Sigara dumanı veya miso çorbası suyu gibi yöntemlerle uzak tutulabilir. Genel olarak denizciler için büyük bir tehlike arz eder ve ay sonlarında denize açılmayı yasaklayan tabuları tetikler.
Kökeni
Umibozu'nun kökeni hakkında farklı teoriler vardır. Bazı kaynaklara göre, boğulmuş rahiplerin ruhlarıdır; öfkeli köylüler tarafından denize atılan rahiplerin intikamcı hayaletleridir. Bu, isimlerinin de ima ettiği gibi, onları funayūrei (deniz hayaletleri) ile akraba yapar. Diğer görüşlerde ise Seto İç Denizi'nde yaşayan bir deniz canavarı olarak görülür ve diğer su yōkai'lerinin atasıdır. Doğal olaylardan esinlenildiği düşünülür: Dev dalgalar, büyük deniz kaplumbağaları, dev jöle balıkları veya ani kara bulutlar gibi fenomenler efsanenin kaynağı olabilir. Japon adalarının balıkçılık kültüründe deniz canavarları yaygındır ve Umibozu efsaneleri zamanla diğer yōkai'lerle karışmıştır.
Efsaneler
Umibozu efsaneleri Japonya'nın kıyı bölgelerinde yaygındır. Tohoku'da, deniz tanrıçasına saygısızlık eden kaptanlara ceza olarak görülür. Okayama'da nurarihyon'un bir yönü olarak gemileri devirir. Aomori'da köpekbalığı yiyenlerden doğan mojyabune ile ilişkilendirilir. Shizuoka'da tüylü genç rahipler olarak balıkçı oltalarına tırmanır. Miyaki ve Iwate'de şekil değiştirerek yüzücüleri tuzağa düşürür. Fukui'de kötü rahip Tojimbo'nun denize atılmasıyla ilgili bir hikaye vardır. Meiji döneminde gazetelerde dev canavar sighting'leri rapor edilir. 1971'de Yeni Zelanda yakınlarında kırışık derili bir varlık görülmüştür. Genel olarak gemileri batırma, su doldurma ve kandırma temaları tekrarlanır.
Varyasyonlar ve Kültürel Referanslar
Umibozu'nun varyasyonları arasında Kuro Nyūdō (kadın taşıyan gemileri takip eder), Umi Oshō (felaket getirir) ve Fune Nyūdō (adını söylerseniz saldırır) yer alır. Ukiyo-e sanatında dev siyah kafa olarak resmedilir. Küresel paralelleri vardır: Moğolistan'da Mokuri Kokuri, Çin'de Kikokutan, Avrupa'da Sea Monk. Modern medyada çizgi romanlarda (örneğin The Massive) ve rogue wave olaylarıyla bağlantılıdır. Kappa veya funa yurei gibi diğer yōkai'lerle karışır. Budist bağlantısı sadece görünümünden gelir, ruhani bir kökeni yoktur.
Modern Yorumlar
Günümüzde Umibozu efsaneleri, doğal afetler gibi rogue dalgalarla (örneğin 1995 Draupner dalgası) açıklanır. Oşinografik araştırmalar, efsanenin gerçek deniz olaylarından doğduğunu gösterir. Pop kültüründe video oyunları, anime ve çizgi romanlarda yer alır, ancak geleneksel korku unsuru korunur.
