Nikolay Vasilyeviç Gogol’un "Palto" adlı eseri, Rus edebiyatının en önemli ve etkileyici kısa hikâyelerinden biridir. 1842 yılında yayımlanmıştır ve çoğu edebiyat eleştirmeni tarafından Rus gerçekçiliğinin başlangıcı olarak kabul edilir.
Hikâyenin Özeti
Küçük bir memur olan Akaki Akakiyeviç'in hikayesini anlatır. Akaki son derece sade, içine kapanık ve hayattan hiçbir beklentisi olmayan bir devlet memurudur. Bütün hayatı işinde yazı kopyalamakla geçer. Çevresi tarafından küçümsenir, alaya alınır, hor görülür.
Ancak bir gün, eskiyen paltosu artık kullanılamaz hale geldiğinde, kendisi için yeni bir palto yaptırmaya karar verir. Bu yeni palto, onun hayatında ilk kez bir amaç ve heyecan yaratır. Uzun süre para biriktirir ve sonunda hayalini kurduğu paltoya kavuşur. Yeni paltosunu giydiğinde iş yerindekilerin tavrı değişir, davetlere çağrılır, saygı görmeye başlar.
Fakat mutluluğu uzun sürmez. Yeni paltosunu giydiği ilk akşamlardan birinde, sokakta saldırıya uğrayarak paltoyu çaldırır. Yardım istemek için üst düzey bir yetkiliye gider ama orada da hor görülür ve kovulur. Bu olaydan sonra hastalanır ve kısa süre içinde ölür.
Ancak hikâye burada bitmez. Akaki’nin ruhu, öldükten sonra bir hayalet olarak geri döner ve Petersburg sokaklarında insanların paltolarını çalar. Hatta bir gün, ona yardım etmeyen yüksek rütbeli memurun da paltosunu çaldığı söylenir...
Ancak bir gün, eskiyen paltosu artık kullanılamaz hale geldiğinde, kendisi için yeni bir palto yaptırmaya karar verir. Bu yeni palto, onun hayatında ilk kez bir amaç ve heyecan yaratır. Uzun süre para biriktirir ve sonunda hayalini kurduğu paltoya kavuşur. Yeni paltosunu giydiğinde iş yerindekilerin tavrı değişir, davetlere çağrılır, saygı görmeye başlar.
Fakat mutluluğu uzun sürmez. Yeni paltosunu giydiği ilk akşamlardan birinde, sokakta saldırıya uğrayarak paltoyu çaldırır. Yardım istemek için üst düzey bir yetkiliye gider ama orada da hor görülür ve kovulur. Bu olaydan sonra hastalanır ve kısa süre içinde ölür.
Ancak hikâye burada bitmez. Akaki’nin ruhu, öldükten sonra bir hayalet olarak geri döner ve Petersburg sokaklarında insanların paltolarını çalar. Hatta bir gün, ona yardım etmeyen yüksek rütbeli memurun da paltosunu çaldığı söylenir...
Temalar
Bürokrasi eleştirisi: Gogol, Rusya’daki hiyerarşik devlet yapısını ve memuriyetin insanı nasıl öğüttüğünü sert biçimde eleştirir.
Yoksulluk ve insanlık onuru: Akaki, yok sayılan bir karakterdir. Sadece bir palto sayesinde “fark edilir” hale gelir.
Toplumsal duyarsızlık: Toplumun, zayıf ve yalnız kişilere karşı nasıl kayıtsız kaldığı anlatılır.
İroni ve kara mizah: Trajik olaylar, ince bir mizahla sunulur; bu da Gogol’un üslubunun ayırt edici özelliklerindendir.
Gogol'un Sözü
Fyodor Dostoyevski'nin ünlü bir sözü vardır:
Bu söz, Palto’nun sadece bir hikâye değil, tüm Rus edebiyatı üzerinde derin bir etkisi olduğunu vurgular. Gerçekten de Dostoyevski, Tolstoy, Çehov gibi yazarlar Gogol’un açtığı yoldan ilerlemiştir.
