Ernesto "Che" Guevara (1928-1967), Arjantinli bir doktor, devrimci, gerilla lideri ve Marksist düşünürdür. Küba Devrimi'nin (1959) en önemli figürlerinden biri olarak tanınır ve küresel çapta bir devrim sembolü haline gelmiştir.
Erken Hayatı
Doğum ve Eğitim: 14 Haziran 1928’de Arjantin’in Rosario şehrinde doğdu. Tıp eğitimi aldı ve 1953’te Buenos Aires Üniversitesi’nden doktor olarak mezun oldu.
Latin Amerika Seyahati: 1950’lerde motosikletle Latin Amerika’yı gezdi. Bu yolculuklar sırasında yoksulluk, sömürgecilik ve sosyal adaletsizliklerle yüzleşti. Bu deneyimler, onun devrimci fikirlerini şekillendirdi ve "Motosiklet Günlükleri" adlı eserinde anlatıldı.
Devrimci Kariyeri
Küba Devrimi: 1955’te Meksika’da Fidel Castro ile tanıştı ve onun liderliğindeki 26 Temmuz Hareketi’ne katıldı. 1956’da Küba’ya giderek Batista rejimine karşı gerilla savaşına başladı. Che, hem savaşçı hem de doktor olarak Sierra Maestra’da önemli bir rol oynadı. Devrim 1959’da başarıya ulaştı ve Batista devrildi.
Küba’daki Rolü: Devrim sonrası Küba’da önemli görevler üstlendi. Sanayi Bakanı ve Merkez Bankası Başkanı gibi pozisyonlarda bulundu. Sosyalist politikaları savunarak Küba’nın ekonomik ve sosyal dönüşümüne katkıda bulundu.
Uluslararası Faaliyetler: Che, devrimi Latin Amerika ve Afrika’ya yaymak istiyordu. 1965’te Küba’daki görevlerini bırakarak önce Kongo’daki isyanlara destek verdi, ancak bu girişim başarısız oldu. Ardından Bolivya’ya giderek gerilla hareketi başlatmaya çalıştı.
Ölümü
1967’de Bolivya’da CIA destekli Bolivya ordusu tarafından yakalandı ve 9 Ekim 1967’de idam edildi. Öldüğünde 39 yaşındaydı. Ölümü, onu bir şehit ve devrim ikonu haline getirdi.
Miras ve Etkisi
İdeoloji: Che, Marksizm-Leninizm’i benimseyerek anti-emperyalizm, sosyal adalet ve sınıf mücadelesini savundu. "Yeni İnsan" kavramıyla, özverili ve dayanışmacı bir toplum yaratmayı hedefledi.
Kültürel Sembol: Che’nin Alberto Korda tarafından çekilen ikonik fotoğrafı (şapkalı, sakallı ve kararlı bakışlı), dünya çapında özgürlük, isyan ve devrim sembolü oldu. T-shirtlerden posterlere kadar popüler kültürde geniş yer buldu.
Tartışmalar: Che, bazıları tarafından bir kahraman olarak görülse de, sert yöntemleri ve idamlara verdiği destek nedeniyle eleştirilir. Gerilla taktikleri ve ekonomik politikaları da tartışma konusu olmuştur.
Kişiliği
Che, karizmatik, disiplinli ve idealist bir figürdü. Astım hastası olmasına rağmen zorlu koşullarda mücadele etti. Kitap okumaya ve yazmaya düşkündü; günlükleri ve yazıları, onun düşüncelerini anlamak için önemli kaynaklardır.
Che Guevara Hakkında Çekilen Sinema Filmleri ve Belgeseller
Motosiklet Günlüğü (The Motorcycle Diaries / Diarios de Motocicleta, 2004)
Yönetmen: Walter Salles
Oyuncular: Gael García Bernal (Ernesto Guevara), Rodrigo de la Serna (Alberto Granado)
Tür: Biyografik, Dram, Yol Filmi
Özet: Film, 23 yaşındaki tıp öğrencisi Ernesto Guevara’nın 1952’de arkadaşı Alberto Granado ile Latin Amerika’yı motosikletle gezdiği yolculuğu anlatır. Che’nin günlüklerinden ve Granado’nun anılarından uyarlanan film, Latin Amerika’daki yoksulluk, sömürü ve sosyal adaletsizliklerle yüzleşen genç Ernesto’nun devrimci bilincinin uyanışını konu edinir. Amazon Nehri’nde cüzzamlılarla geçirdiği zaman, onun insanlığa bakışını değiştirir.
Önemli Notlar: Gustavo Santaolalla’nın müzikleriyle Oscar kazanan film, Che’nin devrimci olmadan önceki idealist ve insani yönüne odaklanır. Eleştirmenlerce çok beğenilmiş ve uluslararası festivallerde ödüller almıştır.
Che (2008)
Yönetmen: Steven Soderbergh
Oyuncular: Benicio del Toro (Che Guevara), Demián Bichir (Fidel Castro), Franka Potente, Julia Ormond
Tür: Biyografik, Tarihi, Savaş
Özet: İki bölümden oluşan (toplam 4,5 saat) epik bir biyografi.
Bölüm 1: Arjantinli (The Argentine): Küba Devrimi’ni (1956-1959) konu alır. Che’nin Fidel Castro ile tanışması, gerilla savaşına katılması ve Batista rejiminin devrilmesi anlatılır. Che’nin doktorluktan devrimci kahramanlığa yükselişi vurgulanır.
Bölüm 2: Gerilla (Guerrilla): Che’nin 1965’te Bolivya’da devrim başlatma girişimini ve 1967’deki trajik sonunu ele alır. Bolivya’daki zorlu koşullar, yerel halkın desteği alamama ve CIA destekli Bolivya ordusuyla çatışmalar işlenir.
Önemli Notlar: Cinéma vérité tarzında çekilen film, kronolojik sırayı takip etmez; anılar ve flashback’lerle ilerler. Benicio del Toro, Cannes Film Festivali’nde En İyi Erkek Oyuncu ödülünü kazandı. Film, Che’nin hem kahramanlığını hem de insani zaaflarını (astım hastalığı, sert disiplini) göstererek dengeli bir portre çizer.
